Kanda Yapılan Biyokimyasal Analizler

Kanda Yapılan Biyokimyasal Analizler
Kanda Yapılan Biyokimyasal Tetkikler
Kanda Yapılan Biyokimyasal Analizler ve Tetkikler


GLUKOZ:
Analiz Materyali: Serum
Alternatif Materyal: Plazma(Heparinli, EDTA'lı, NaF'lu)
Stabilitesi: Kan alındıktan sonra tam kan olarak bekletildiğinde, her
saatte bir kan glukoz değeri 6-7 mg/dl düşer. Bu sebeple kan alındıktan
sonra en kısa süre içinde serumuna ayrılması gerekmektedir. Serum olarak
oda ısısında yaklaşık 4-6 saat, buzdolabında 24-48 saat stabil olarak
kalır.
Metod: Hekzokinaz
Analizi Etkileyen Olumsuz Faktörler: Hemolizli serum örnekleri özellikle
sonuçları önemli oranda etkileyebilir. Ayrıca lipemik ve ikterik serum
örnekleri de tercih edilmemelidir. Kan alınan gün en az 12-14 saatlik
açlık gerekmektedir.

Normal değerler:
Erkek: 70-105 mg/dl Kadın: 70-105 mg/dl

Glukoz Düzeyinin Artmasına Yol Açan Bazı Sebepler:
- DM ; Pituiter hastalıklar (Jigantizm, Akromegali) ; Dolaşımda
adrenalin düzeyinin artması (Akut stres, Feokromasitoma, Dışarıdan
adrenalin verilmesi, Ağır tirotoksikoz) ; Vitamin B1 eksikliği ;
Glukagonoma ; Akut pankreatit ; Yaygın pankreas kanseri ; Periton
diyalizi, hemodiyaliz ; İlaçlar

Glukoz Düzeyinin Azalmasınına Yol Açan Bazı Sebepler:
- Açlık hipoglisemisi ; İnsülinoma ; Endotoksik şok ; Kaşeksi ; Pankreas
dışı malign tümörler ; Hipopituiterizm ; Glukagon eksikliği ;
Katekolamin ; Adrenal yetersizliği ; Karaciğer hastalıkları (Siroz, Ağır
hepatit, Karaciğer konjesyonu) ; İlaçlar ; Ağır malnütrisyon ; Gebelik ;
Enzim defektleri ; Alkol hipoglisemisi ; Yalancı hipoglisemi


ÜRE :
Analiz Materyali: Serum
Alternatif Materyal: Plazma(EDTA'lı veya Sitratlı)
Stabilitesi: Oda ısısında yaklaşık 4-6 saat, buzdolabında 24-48 saat.
Metod: Üreaz
Analizi Etkileyen Olumsuz Faktörler: Hemolizli, lipemik, ikterik seru
örnekleri tercih edilmemelidir. Ayrıca, amonyum içeren anti
koagülanların kullanıldığı tüpler kullanılmamalıdır.

Normal değerler:
Erkek: 10-50 mg/dl Kadın: 10-50 mg/dl

İnsan vücudunda nitrojen artıkları yüksek derecede eriyebilirliği olan
ve toksik olmayan üre bileşiğine dönüştürülmektedir. Orta derecede aktif
bir insan günde 300 gr karbonhidrat, 100 gr protein ve 100 gr yağ
aldığı zaman, yaklaşık 16,5 gr azot atar. Azotun %95'i böbreklerden,
%5'i ise dışkı ile atılır. İnsanlarda azot atılımının en önemli yolu,
karaciğerde ürenin sentez kana geçmesi ve böbrekler tarafından
temizlenmesidir. Normal sağlıklı bir insanda, atılan azotun %80-90'ını
üre meydana getirir.

Üre Düzeyinin Artmasına Yol Açan Bazı Sebepler:
• Böbrek fonksiyonlarının bozulması ;Prerenal yetmezlik: Konjestif kalp
yetmezliği ; Su ve tuz kaybı(kusma, diare, diürez, terleme) ;Şok.
;Postrenal yetmezlik: Üriner yol tıkanmaları. ; Artan protein
katabolizması: Gastrointestinal hemoraji ; Akut MI ; Stres. ; Diyetle
yüksek protein alınması

Ürer Düzeyinin Azalmasına Yol Açan Bazı Sebepler:
• Karaciğer yetmezliği ; Böbrek yetmezliği oluşmamış nefrotik sendrom ;
Kaşeksi ; Uygunsuz ADH sendromu ; Gebeliğin ileri dönemleri ; Akromegali


KREATİNİN:
Analiz Materyali: Serum
Alternatif Materyal: ---
Stabilitesi: Oda ısısında yaklaşık 4-6 saat, buzdolabında 24-48 saat.
Metod: Jaffe metodu.
Analizi Etkileyen Olumsuz Faktörler: Hemolizli ve ikterik serum
örnekleri tercih edilmemelidir. Ayrıca yüksek kan şekeri olan serum
örneklerinde yalancı yüksek ölçümlere sebep olunabilir.

Normal değerler:
Erkek: 0,9-1,5 mg/dl Kadın: 0,7-1,3 mg/dl

Kreatinin, kreatin molekülünün anhidritidir. Büyük oranda kasda kreatin
fosfatın, irreversibl enzimatik olmayan dehidratasyonu ile oluşur.
Kreatininin 24 saatlik idrarla atılımı kas kitlesi ile orantılıdır.
Kreatin molekülünden farklı olarak, kreatinin artık ürünüdür. Kreatinin
klirensi glomerüler filtrasyon oranının belirlenmesinde kabul edilen bir
ölçümdür.
Kreatinin Düzeyinin Artmasına Yol Açan Bazı Sebepler:
• Akut ve kronik böbrek yetmezliği:
o Prerenal nedenler : Hipovolemi ; Hipotansiyon ; Ağır enfeksiyonlar .
o Renal nedenler : Glomerülonefritler ; DIC ; Transplantasyon
rejeksiyonu ; Nefrotoksisite ; İntertisyel nefritler ; Piyelonefritler ;
Diabetik böbrek hastalığı ; Multisistem hastalıklar.
o Postrenal nedenler : Tübüler obstrüksiyon ; Üreter hasarı ; Üreter obstrüksiyonu ; Üretrada taş .
• İlaçlar
• Nefrotik sendrom
• Karaciğer hastalıkları ile birlikte olan böbrek yetmezlikleri:
Hepatosellür hastalıklar ; Tıkanma sarılığı ; Uzun süren hipotansiyon.
• Metabolik hastalıklar: Orak hücreli anemi ; Karaciğer ve böbrek amiloid infiltrasyonu
• Akromegali ve jigantizm
• Kanserli hastalarda gelişen böbrek yetmezliği
• Böbrek tümörleri ve tümör invazyonları


AST (SGOT=GLUTAMAT-OXALASETAT TRANSAMİNAZ):
Analiz Materyali: Serum
Alternatif Materyal: Plazma (Heparinli, EDTA'lı)
Stabilitesi: Oda ısısında yaklaşık 4-6 saat, buzdolabında 24-48 saat.
Metod: Enzimatik
Analizi Etkileyen Olumsuz Faktörler: Özellikle hemolizli serum örnekleri
yanlış yüksek ölçümlere yol açar. Ayrıca lipemik ve ikterik serum
örneklerininde tercih edilmemesi gerekmektedir.

Normal değerler:
Erkek: 10-34 U/L Kadın: 10-31 U/L
Amino asit ve karbonhidrat metabolizmasında rol oynayan intrasellüler
enzimlerdir. Enzim kalp, karaciğer, iskelet kası, pankreas da bulunur.

AST Düzeyinin Artmasına Yol Açan Bazı Sebepler:
Kalp hastalıklarına bağlı: Akut MI (yaklaşık ilk 4 saat içinde
yükselmeye başlar.) ; Kalp operasyonları ; Eksternal kalp masajından
sonra ; Akut romatizmal kardit ; Anjiokardiografi ve kalp masajından
sonra
Karaciğer hastalıklarına bağlı: Enfeksiyoz hepatit ; Karaciğerin malign
infiltrasyonları ; Kolanjitis ; Aşırı alkol alınımı; EMN ; Karaciğere
toksik olan madde ya da ilaçların kullanımına bağlı olarak
Travmalara bağlı: İntra muskular enjeksiyonlar sonrası ; Lokal radyasyon
hasarı ; Karbonmonoksit zehirlenmesi ; Arı sokması ; Künt yaralanmalar ;
Güneş çarpmaları
Diğer nedenlere bağlı: Akut pankreatit ; Gut ; Dermatomiyozitis ;
Pseudomuskular distrofi ; Astma krizi ; Proksismal miyoglobuliüri

AST Düzeyinin Azalmasına Yol Açan Bazı Sebepler: Böbrek yetmezliği ; Gebelik ; Piridoksin(B6) yetmezliği


ALT ( SGPT=GLUTAMAT-PYRÜVAT-TRANSAMİNAZ ):
Analiz Materyali: Serum
Alternatif Materyal: Plazma (Heparinli, EDTA'lı)
Stabilitesi: Oda ısısında yaklaşık 4-6 saat, buzdolabında 24-48 saat.
Metod: Enzimatik
Analizi Etkileyen Olumsuz Faktörler: Hemolizli, lipemik, ikterik serum örnekleri.

Normal değerler:
Erkek: 9-43 U/L Kadın: 9-36 U/L
ALT enzimi, AST enzimine paralellik gösteren bir enzimdir. Ancak
substrat olarak prüvik asidi kullanmasıyla farklılık gösterir.
Karaciğer, böbrek, kalp, iskelet kası ve pankreas da bulunur.

ALT Düzeyinin Artmasına Yol Açan Bazı Sebepler: Akut hepatitler ; Siroz ;
EMN ; MI ; İlaçlar ; AST düzeyini arttıran diğer nedenler genelde ALT
düzeyini de arttırır.

ALT Düzeyinin Azalmasına Yol Açan Bazı Sebepler: AST düzeyini azaltan nedenler ALT düzeyini de azaltır.


ALKALEN FOSFATAZ:
Analiz Materyali: Serum.
Alternatif Materyal: Plazma.
Metod: Enzimatik, elektroforez.

Normal Değerler:
Yetişkin: 30-90 U/L Çocuklarda(3-15 yaş arası): 90-300 U/L

Serum 24-48 saat buzdolabında saklanabilir.Ancak serumun hemolizli
olmamasına dikkat edilmelidir. Alkalen fosfataz, laboratuvarda alkalen
pH'da (9-10) optimum reaksiyon verir. Vücuttaki alkalen fosfatazın büyük
bir kısmı osteoblastlar tarafından oluşturulur. Barsaklarda, safra ve
plasentada da bulunur. Serum izoenzimlerin karışımı şeklindedir.
Çocuklarda normal kemik büyümesi nedeni ile yüksektir. Gebeliğin 3.
Trimasterinde yüksek olabilir.

Alkalen fosfataz düzeyinde artmaya yol açan bazı patolojiler:
A. İskelet sistemeni etkileyen hastalıklar:
1) Primer hiperparatiroidi: Paratiroidler cerrahi olarak çıkarıldıktan
sonra, serum alkalen fosfatazdaki artış devam eder. Kemik onarımı
tamamlanana kadar, yavaş oarak normale döner.2) Sekonder
hiperparatiroidi. 3) Kırığın iyileşmesi sırasında.4) Paget hastalığı:
Serum düzeyi hastalığın ilerlemesi ile yavaş olarak artar. Osteojenik
sarkom gelişirse hızlı bir artış gözlenir.5) Osteomalazi: Erken dönemde
ve hipofosfatazlı nadir hastalar dışında alkalen fosfataz artmaktadır.6)
Ankilozan spondilitis.7) Cushing sendromu. Herediter
hiperfosfatazemi.9) Neoplastik hastalıklar: Osteojenik sarkoma ;
Multiple myeloma.; Kemik metastazları.10)Gauher hastalığı.
B. Hepatobiliyer Hastalıklar:
1) Kolelitiyazis ile tıkanma2) Karaciğer apsesi.3) Biliyer siroz.4)
Primer ya da metastatik karaciğer tümörü.5) Viral hepatit.6)
Sarkoidozis.7) Amiloidozis. Alkolik hepatit.9) Pankreatit.10)
Enfeksiyoz mononükleozis.11) Kist hidatik12) CMV enfeksiyonu.13)
İlaçlara bağlı karaciğer hastalığı.
C. Diğer nedenler:
1) Sepsis.2) Böbrek yetmezliği.3) DM.4) Hipertiroidizm.5) Lösemiler.6)
Renal karsinoma.7) Meme karsinomu ve metastazları. Konjestif kalp
yetmezliği.9) Renal rikets.10) İlaçlar: Asetoheksamid, allopürinol,
karbamazepim, sefaloridin, klorpropamid, furasemid, metildopa, oral
kontraseptifler, fenotiyazin, tolazamid, tolbutamid gibi...

Alkalen fosfataz düzeyinde azalmaya yol açan bazı patolojiler:
1) Hipotiroidi.2) Herediter hipofosfatazemi: Serum kalsiyumu ve plazma
inorganik fosforu normaldir. Kemik ve serum alkalen fosfataz aktivitesi
çok düşüktür.3) Anemiler.4) Akondroplazi: Çocuklarda, büyümedeki durma
sonrasında, hızla yetişkinlerdeki düzeye düşer.5) Kretenizm: Büyümedeki
durma sonrasında, serum düzeyi hızla yetişkin düzeyine düşer.6)
Kwashiokor: Tedaviyi takiben iki haftada düşüklük artar, daha sonra
normal düzeye yükselir.7) C vitamani eksikllği. Klofibrat tedavisi.9)
Kemeklerde radyoaktif maddelerin toplanması, osteoblastlarda yıkıma
neden olduğundan serum alkalen fosfataz düzeyi düşebilir



ASİT FOSFATAZ:
Analiz Materyali: Serum.
Metod: Enzimatik, biyokimya otoanalizöründe.

Normal Değerler: < 10 U/L.
Kanın alımında özellikle hemolizli olmamasına dikkat edilmelidir. Serum
asit fosfatazı, laboratuvarda asit pH da (pH5) en iyi fonksiyon gösteren
bir enzimdir. Normal koşullarda, prostatda fazla miktarda bulunur.
Değişik izoenzimleri vardır. İzoenzim 2 prostatd, izoenzimler 1 ve 4
serumda, izoenzimler 1 ve 3 doku hücrelerinde, dalakda, granülositlerde
ve pankreada bulunur. İzoenzimler eritrositlerde, plateletlerde,
retiküloendotelyal hücrelerde ve böbreklerde bulunur.

Asit fosfataz düzeyinde artmaya yol açan bazı patolojik durumlar:
I. Prostatik asit fosfataz:1) Prostat kanseri: Serum düzeyi, tümörün
cerrahi olarak çıkarılmasıyla, tümörün estrojen ile supresyonu ile ve
her iki tedavi yolunun birlikte uygulanması ile düşer.2) Prostat cerhasi
sonrası.3) Prostat enfarktı.4) Üriner retansiyon.5) Kateterizasyon.6)
Prostat masajından sonra: Vakaların %54'ünde artar. Buna karşılık,
rektal tuşe, immünolojik yöntemle saptanan prostatik asit fosfataz
düzeyinde önemli bir değişiklik yapmaz.
II. Total asit fosfataz:1) Kemiği tutan malign tümörler (özelikle meme
ca.).2) Gaucher hastalığı.3) Hepatosellüler hastalıklar.4) Kemiğin Paget
hastalığı.5) Retiküloendotelyal sistem hastalıkları.6) Böbrek
hastalıkları7) Tromboemboliler. Ateşin yükseldiği durumlar.9) Miyokard
enfarktüsünden sonra.10)Hiperparatiroidi.
Asit fosfatazın klinik olarak azaldığı durumlar önemli değildir.


GGT (GAMAGLUTAMİLTRANSFERAZ):
Analiz Materyali: Serum
Alternatif Materyal: Plazma(Heparinli, EDTA'lı)
Stabilitesi: Oda ısısında yaklaşık 4-6 saat, buzdolabında 24-48 saat.
Metod: Szass.
Analizi Etkileyen Olumsuz Faktörler: Hemolizli, lipemik, ikterik serum örnekleri.

Normal değerler:
Erkek: 11-43 mg/dl Kadın: 9-37 mg/dl
GGT, terminal glutamik asidi bir peptidden diğer peptide, ya da amino
asitlere transfer eder. GGT özellikle böbrekler, pankreas, biliyer
sistem, ince barsak, dalak, kalp ve beyinde bulunur. Karaciğer
hastalıklarının tanısında duyarlı bir testtir. Alkolik karaciğer
bozukluğunda önce yükselir ve daha spesifiktir.

GGT Düzeyinin Artmasına Yol Açan Bazı Sebepler:
Karaciğer hastalıkları: Akut hepatitler ; Kronik hepatitler ; Tıkanma
sarılığı ; Alkole bağlı karaciğer hastalığı ; EMN; Kolanjitis ;
Karaciğer metastazları
Pankreas hastalıkları: Pankreatitler ; Pankreas kanseri ; DM
Kalp hastalıkları:Konjestif kalp yetmezliği ; MI
Böbrek hastalıkları: Nefrotik sendrom ; Renal tümör ; Beyin tümörleri ; İlaçlar ; Primer ve sekonder hiperlipidemiler

ALINTI